انواع سرطان کبد و علائم آن : سرطان کبد سرطانی است که در کبد رخ می دهد. کبد بزرگترین اندام غددی در بدن است و عملکرد های متنوع مهمی برای حفظ بدن از سموم و مواد مضر انجام میدهد. کبد در ربع بالای سمت راست شکم درست زیر دنده قرار دارد. کبد مسئول تولید صفرا است، ماده ای که به شما کمک می کند چربی ها، ویتامین ها و سایر مواد مغذی را هضم کنید. این اندام حیاتی مواد مغذی مانند گلوکز را نیز ذخیره می کند، بنابراین زمانی که غذا نخورید، همچنان تغذیه می شوید. همچنین داروها و سموم را از بین می برد. هنگامی که سرطان در کبد ایجاد می شود، سلول های کبدی را از بین می برد و توانایی کبد برای عملکرد طبیعی را مختل می کند.
سرطان کبد چیست؟
سرطان کبد به طور کلی به عنوان اولیه یا ثانویه طبقه بندی می شود. سرطان اولیه کبد در سلولهای کبد آغاز می شود. سرطان کبد ثانویه زمانی ایجاد می شود که سلول های سرطانی از یک عضو دیگر به کبد نفوذ کنند. برخلاف سایر سلول های بدن، سلول های سرطانی می توانند از محل اولیه یا جایی که سرطان شروع می شود جدا شوند. سلول ها از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به مناطق دیگر بدن منتقل می شوند. سلول های سرطانی در نهایت در اندام دیگر بدن جمع می شوند و در آنجا شروع به رشد می کنند.
این مقاله بر سرطان کبد اولیه تمرکز دارد. اگر سرطان شما از نوع اولیه است یعنی ابتدا از کبد شروع شده است در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد انواع سرطان کبد و علائم آن کسب نمایید.
انواع مختلف سرطان اولیه کبد چیست؟
انواع مختلف سرطان اولیه کبد از سلول های مختلفی تشکیل شده است که کبد را تشکیل می دهند. سرطان اولیه کبد می تواند به عنوان یک توده واحد در حال رشد در کبد شروع شود یا در آنِ واحد ممکن است در بسیاری از نقاط کبد شروع شود. افراد مبتلا به آسیب شدید کبدی احتمالا دارای چندین محل رشد سرطان هستند.
انواع اصلی سرطان اولیه کبد عبارتند از:
کارسینوم سلولهای کبدی
کارسینوم سلولهای کبدی (HCC)، که به عنوان هپاتوما نیز شناخته می شود، شایع ترین نوع سرطان کبد است که ۷۵ درصد از سرطان های کبدی را تشکیل می دهد. این وضعیت در هپاتوسیت ها، که سلول های غالب کبدی هستند، ایجاد می شود. این نوع می تواند از کبد به قسمت های دیگر بدن مانند پانکراس، روده و معده گسترش یابد. HCC در افرادی که دچار آسیب شدید کبدی به علت سوء مصرف الکل هستند بیشتر احتمال دارد بروز کند.
کلانژیوکارسینوما
کلانژیوکارسینوما (Cholangiocarcinoma )، که معمولا به عنوان سرطان مجرای صفراوی شناخته می شود، در مجاری صفراوی کوچک لوله مانند در کبد رشد می کند. این مجراها صفرا را به کیسه صفرا حمل میکنند تا به هضم کمک کنند. سرطان مجرای صفراوی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کل سرطان کبد را تشکیل می دهد. هنگامی که سرطان در بخش مجاری داخل کبد آغاز می شود، سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی نامیده می شود. هنگامی که سرطان در بخش مجاری خارج از کبد آغاز می شود، سرطان مجرای صفراوی خارج از کبد نامیده می شود.
آنژیوسارکوم کبد
آنژیوسارکوم کبدی یک نوع نادر از سرطان کبد است که در رگ های خونی کبد آغاز می شود. این نوع سرطان به سرعت پیشرفت می کند، بنابراین به طور معمول در مرحله پیشرفته تشخیص داده می شود.
هپاتوبلاستوما
هپاتوپلاستوما نوع بسیار نادر سرطان کبد است. این نوع تقریبا همیشه در کودکان، به ویژه کودکان زیر ۳ سال یافت می شود. با جراحی و شیمی درمانی، چشم انداز افراد مبتلا به این نوع سرطان بسیار خوب است. هنگامی که هپاتوبلاستوما در مراحل اولیه تشخیص داده می شود، میزان بقا بالاتر از ۹۰ درصد است.
علائم سرطان کبد چیست؟
بسیاری از افراد علائم را در مراحل اولیه سرطان اولیه کبد تجربه نمی کنند. وقتی علائم ظاهر می شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ناراحتی، درد و حساسیت در ناحیه شکم
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم که زردی نامیده می شود.
- مدفوع سفید و گچی
- حالت تهوع
- استفراغ
- کبودی یا خونریزی راحت
- ضعف
- خستگی
چه کسی خطر ابتلا به سرطان کبد را دارد؟
پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی افراد به سرطان کبد مبتلا میشوند در حالی که بقیه به این بیماری مبتلا نمیشوند. با این حال، عوامل خاصی وجود دارند که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می دهند:
- سرطان کبد در افراد بالای ۵۰ سال شایع تر است.
- عفونت هپاتیت B یا C در دراز مدت می تواند به شدت به کبد آسیب برساند. هپاتیت از فردی به فرد دیگر از طریق تماس مستقیم با فاکتورهای بدن فرد آلوده مانند خون و مایع منی گسترش می یابد. همچنین ممکن است در طی زایمان از مادر به کودک منتقل شود. شما می توانید خطر ابتلا به هپاتیت B و C را با استفاده از حفاظت در طی رابطه جنسی کاهش دهید. همچنین واکسنی وجود دارد که می تواند شما را در مقابل هپاتیت B محافظت کند.
- مصرف دو یا چند نوشیدنی الکلی در طول روز طی چندین سال باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد می شود.
- سیروز کبدی یک نوع آسیب کبدی است که در آن بافت سالم با بافت آسیب دیده جایگزین می شود. کبد آسیب دیده نمی تواند به درستی عمل کند و در نهایت منجر به عوارض متعدد، از جمله سرطان کبد می شود. سوء مصرف طولانی مدت الکل و هپاتیت C شایع ترین علل سیروز در ایالات متحده هستند. اکثریت آمریکایی ها مبتلا به سرطان کبد قبل از اینکه به سرطان کبد مبتلا شوند، سیروز کبدی داشتند.
- قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین های یک عامل خطر محسوب میشود. آفلاتوکسین یک ماده سمی است که توسط نوعی کپک تولید می شود که می تواند بر روی بادام زمینی، غلات و ذرت رشد کند. در ایالات متحده امریکا، قوانین مربوط به خوردن غذا باعث محدود شدن قرار گیری گسترده در معرض آفلاتوکسین ها شده است. با این حال، در کشورهای دیگر، قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین ها می تواند بالا باشد.
- دیابت و چاقی نیز عوامل خطرزا هستند. افرادی که مبتلا به دیابت هستند، دارای اضافه وزن یا چاقی هستند که می تواند مشکلات کبدی را افزایش دهد و خطر ابتلا به سرطان کبد را بالا برد.
چطور سرطان کبد تشخیص داده می شود؟
تشخیص سرطان کبد با یک سابقه پزشکی و یک معاینه فیزیکی آغاز می شود. در صورتی که سابقه سوء مصرف طولانی مدت الکل یا عفونت مزمن هپاتیت B یا C دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. آزمایشات تشخیصی و روش های درمانی سرطان کبدی عبارتند از:
- آزمایشات عملکرد کبدی به پزشک شما کمک می کند تا سلامت کبد را با اندازه گیری سطح پروتئین، آنزیم های کبدی و بیلی روبین در خون شما، مشخص کند.
- وجود آلفا فیتو پروتئین (AFP) در خون می تواند نشانه ای از سرطان کبد باشد. این پروتئین معمولا قبل از تولد نوزادان در کبد و کیسه زرده تولید می شود. تولید AFP معمولا بعد از تولد متوقف می شود.
- سی تی اسکن شکمی یا ام آر آی، تصاویر دقیقی از کبد و سایر اعضای بدن در شکم ایجاد میکنند. این تصاویر می توانند به پزشک در تشخیص تومورهای در حال رشد، تعیین اندازه آنها، و ارزیابی اینکه آیا تومور به سایر اعضای بدن گسترش یافته است یا خیر کمک کنند.
آزمایش بیوپسی کبد
آزمایش دیگری که در دسترس است، بیوپسی کبدی است. بیوپسی کبدی شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبدی است. این کار همیشه با استفاده از بیهوشی انجام می شود تا از احساس درد در طی مراحل جلوگیری شود.
در اغلب موارد، بیوپسی سوزنی انجام می شود. طی این روش، پزشک سوزن نازکی را از طریق شکم به کبد وارد می کند تا یک نمونه از بافت بردارد. سپس نمونه برای مشاهده علائم سرطان، زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد.
بیوپسی کبدی ممکن است با استفاده از لاپاروسکوپی انجام شود که لوله ای نازک و قابل انعطاف است که به یک دوربین متصل است. دوربین اجازه می دهد تا پزشک شما ببیند که کبد چگونه است و بیوپسی دقیق تری را انجام می دهد. لاپاروسکوپ از طریق یک شکاف کوچک در شکم قرار می گیرد. اگر نمونه های بافت از اندام های دیگر مورد نیاز باشد پزشک شما برش بزرگتری ایجاد میکند. این کار لاپاراتومی نامیده میشود.
اگر سرطان کبد یافت شود، پزشک شما مرحله سرطان را تعیین می کند. مرحله بندی، شدت یا میزان سرطان را توصیف می کند. این کار می تواند به پزشک کمک کند که گزینه های درمانی و چشم انداز شما را تعیین کند. مرحله ۴ پیشرفته ترین مرحله سرطان کبد است.
سرطان کبد چگونه درمان می شود؟
درمان سرطان کبد متفاوت است. درمان این بیماری به موارد زیر بستگی دارد:
- تعداد، اندازه و محل تومور در کبد
- نحوه عملکرد کبدی
- وضعیت وجود سیروز کبدی
- وضعیت انتقال تومور به دیگر اعضای بدن
برنامه درمانی خاص شما بر اساس این عوامل خواهد بود. درمان سرطان کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
هپاتکتومی (یا برداشتن کبد)
هپاتکتومی برای حذف کل کبد یا بخشی از آن انجام می شود. این عمل جراحی معمولا زمانی انجام می شود که سرطان به کبد محدود است. با گذشت زمان، بافت سالم باقی مانده دوباره رشد پیدا می کند و قسمت از دست رفته را جایگزین می کند.
پیوند کبد
پیوند کبد شامل جایگزینی کل کبد بیمار با یک کبد سالم از اهدا کننده مناسب می باشد. پیوند فقط در صورتی میتواند انجام شود که سرطان به سایر اعضای بدن گسترش نیافته باشد. پس از پیوند داروهایی برای جلوگیری از رد پیوند تجویز میشوند.
ریشه کنی (Ablation)
شامل استفاده از تزریق گرما یا اتانول (الکل) برای از بین بردن سلول های سرطانی است. این کار با استفاده از بی حسی موضعی انجام می گیرد. ناحیه مورد نظر برای جلوگیری از احساس درد بی حس میشود. تخریب می تواند به افرادی که کاندید جراحی یا پیوند نیستند کمک کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوع تهاجمی درمان دارویی است که سلول های سرطانی را از بین می برد. داروها به صورت داخل وریدی یا از طریق رگ تزریق می شوند. در اغلب موارد، شیمی درمانی می تواند به صورت درمان سرپایی ارائه شود. شیمی درمانی می تواند در درمان سرطان کبد مفید باشد، اما بسیاری از افراد در طول درمان عوارض جانبی، از جمله استفراغ، کاهش اشتها و لرز، را تجربه میکنند. شیمی درمانی همچنین می تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
رادیوتراپی
رادیوتراپی شامل استفاده از پرتوهایی با انرژی بالا برای کشتن سلول های سرطانی است. این روش می تواند توسط پرتو تابشی خارجی یا توسط تابش داخلی ارائه شود. در پرتو تابش خارجی، تابش شکم و سینه را مورد هدف قرار میدهد. تابش داخلی شامل استفاده از یک کاتتر برای تزریق گوی های کوچک رادیواکتیو به شریان کبدی است. پرتو سپس سرخرگ کبدی، رگی که خون را به کبد می فرستد، را از بین می برد. این کار باعث کاهش میزان خونرسانی به تومور می شود. هنگامی که سرخرگ کبدی بسته می شود، سیاهرگ پورتال همچنان به تغذیه کبد ادامه می دهد.
درمان هدفمند
درمان هدفمند شامل استفاده از داروهایی است که برای ضربه زدن به سلول های سرطانی در جایی که آسیب پذیر هستند طراحی شده است. این درمان رشد تومور را کاهش می دهد و به قطع جریان خون به تومور کمک می کنند. سورافنیب (Nexavar) به عنوان درمان هدفمند برای افراد مبتلا به سرطان کبد تایید شده است. درمان هدفمند می تواند برای افرادی که کاندید پیوند کبدی یا هپاتکتومی نیستند مفید باشد. با این حال، درمان هدفمند می تواند عوراض جانبی جدی در پی داشته باشد.
آمبولیزاسیون و کموامبولیزاسیون (Embolizationو chemoembolization)
آمبولیزاسیون و کموامبولیزاسیون روش های جراحی هستند. آنها برای مسدود کردن سرخرگ کبدی انجام میشوند. برای انجام این کار پزشک از اسفنج های کوچک یا ذرات دیگر استفاده می کند. این کار باعث کاهش میزان خونرسانی به تومور می شود. در شیمی درمانی، پزشک قبل از تزریق داروهای شیمی درمانی به شریان کبدی، این ذرات را تزریق می کند. انسداد ایجاد شده داروهای شیمی درمانی را در کبد به مدت طولانی نگه می دارد.
چگونه می توان از سرطان کبد پیشگیری کرد؟
سرطان کبد همیشه نمی تواند پیشگیری شود. با این حال، میتوانید خطر ابتلا به سرطان کبد را با اقداماتی برای جلوگیری از بروز بیماری هایی که می توانند منجر به سرطان کبد شوند، کاهش دهید.
دریافت واکسن هپاتیت B
برای هپاتیت B واکسنی وجود دارد که تمام کودکان باید آن را دریافت کنند. بزرگسالانی که در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند، مانند افرادی که مواد مخدر را به صورت تزریقی مصرف می کنند، نیز باید واکسینه شوند. واکسیناسیون معمولا در یک توالی طی سه تزریق در طول شش ماه ارائه می شود.
اقدامات لازم برای جلوگیری از هپاتیت C
هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما می توانید خطر ابتلا به این عفونت را با انجام موارد زیر کاهش دهید:
- از داروهای غیر قانونی استفاده نکنید. از مصرف مواد مخدر غیر قانونی، به ویژه موادی که می توانند تزریق شوند، مانند هروئین یا کوکائین اجتناب کنید. اگر نمی توانید مصرف مواد مخدر را متوقف کنید، هر بار که آنها را تزریق می کنید، از سوزن استریل استفاده کنید. هرگز سوزن را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- در مورد خالکوبی و سوراخ کردن گوش یا بینی احتیاط کنید. برای چنین کارهایی به مکان های مطمئن و بهداشتی مراجعه کنید. از کارکنان در مورد شیوه های ایمنی سوال کنید و مطمئن شوید که از سوزن های استریل استفاده می کنند.
کاهش خطر ابتلا به سیروز
می توانید خطر ابتلا به سیروز را با انجام موارد زیر کاهش دهید:
- در صورت مصرف الکل، در حد اعتدال نوشیدنی الکلی مصرف کنید. محدود کردن مقدار الکلی که می نوشید می تواند به جلوگیری از آسیب کبدی کمک کند.
- وزن سالم را حفظ کنید. حداقل سه بار در هفته هر بار به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کردن به حفظ وزن سالم کمک می کند. داشتن رژیم غذایی متعادل برای مدیریت وزن نیز حائز اهمیت است.
حتما از پروتئین بدون چربی، غلات سبوس دار و سبزیجات یا میوه های بیشتری را به وعده های غذایی خود اضافه کنید. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، مقدار تمریناتی که هر روز انجام می دهید را افزایش دهید و تعداد کالری مصرفی را کاهش دهید. همچنین میتوانید به متخصص تغذیه مراجعه کنید. متخصص تغذیه می تواند به شما کمک کند تا برنامه غذایی و تمرین ورزشی داشته باشید که به شما در دستیابی سریع به اهداف کاهش وزن کمک کنند.
اگر در حال حاضر یکی از این شرایط را دارید و در مورد خطر ابتلا به سرطان کبد نگران هستید، با پزشک خود درباره غربالگری سرطان کبد صحبت کنید.
مقابله با سرطان کبد
تشخیص ابتلا به سرطان کبد می تواند بسیار دردناک باشد. مهم است که شبکه پشتیبانی قوی داشته باشید که بتواند به شما کمک کند تا با هر گونه استرس یا اضطرابی که ممکن است داشته باشید، مقابله کنید. میتوانید با مشاوری که بتواند از طریق احساسات به شما کمک کند، صحبت کنید. همچنین در صورت تمایل میتوانید ملحق شدن در گروه حمایت از سرطان را مدنظر قرار دهید که در آنجا می توانید نگرانی های خود را با افراد دیگر که وضعیتی مشابه شما دارند، در میان بگذارید. از پزشک خود در مورد گروه های پشتیبانی در منطقه خود سوال کنید.
