اعتیاد چیست؟
اعتیاد چیست: اعتیاد را به صورت‌های گوناگون تعریف کرده‌اند، از جمله: ضعف اخلاقی، کمبود اراده، ناتوانی در مواجه شدن با مسائل زندگی، بیماری جسمی یا ناخوشی معنوی.
به طور کلی اعتیاد رفتاری است که شخص به دلایل روحی و روانی یا در اثر مصرف مواد شیمیایی مانند شیشه، کراک و یا مواد طبیعی مانند ماری جوانا، تریاک دچار ضعف در کنترل تکرار عمل خود میشود، و در این شرایط فرد مصرف کننده هرچه زودتر نسبت به ترک شیشه، ترک کراک، ترک ماریجوانا و سایر مخدر ها اقدام کند، شانس بهبودی کامل خود را افزایش میدهد
اعتیاد چیست : اعتیاد یک بیماری است و هر بیماری قابل درمان است، همچنین با پیشگیری اعتیاد از طریق آموزش‌های خودکنترلی، میتوانیم از این بیماری جلوگیری نماییم . ضعف اراده بیماری نیست ولی به دلیل تاثیر مخربی که روی سیستم عصب مرکزی شخص میگذارد نوعی بیماری فرض میشود و با ایجاد اختلال در کنترل سیستم رفتار-پاداش، موجب تکرار آن رفتار میشود.
اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به سیستم پاداش، انگیزش و حافظه را در مغز مختل میکند و اختلال در این سیستم مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی، روحی و روانی میشود.
اعتیاد را می‌توان تلاشی به منظور کنترل چرخه‌های غیر قابل کنترل دانست. وقتی افراد مصرف‌کننده از یک ماده شیمیایی به منظور تغییر خلق خود استفاده میکنند بر آن گمانند که می‌توانند این چرخه‌ها را کنترل کنند.اعتیاد فرآیندی تدریجی و در جهت تلاش برای کنترل و ارضای آرزوی خوشبختی است ، اعتیاد را می‌توان نوعی بیماری تلقی کرد که از یک حالت معین غالباً گنگ آغاز میشود به یک نهایت می‌رسد ،تمامی فرایند های اعتیاد آور دارای یک وجه اشتراک هستند که همان جست‌وجوی بی‌هدف تمامیت، خوشبختی و صلح از ورای یک رابطه یا یک واقعه است. مهم نیست اعتیاد به چه چیز باشد، مصرف‌کنندگان از یک واقعه به منظور تغییر خلق، یا ایجاد خلسه استفاده میکند
معتاد کیست؟
اعتیاد چیست: در تعریف مشخص فرد معتاد طبق دیدگاه کمیته متخصصان تشخیص مواد اعتیاد آور، معتاد به شخصی میگویند که در نتیجه استفاده مداوم مواد اعتیاد آور در بدن او حالت مقاومت اکتسابی ایجاد میشود؛ به طوری که استفاده مداوم آن موجب کاهش تدریجی اثرات آن مواد میشود و در صورتی که آن مواد به فرد نرسد دچار اختلالات عصبی/روانی و دردهای جسمی میشود که این حالت به سندروم محرومیت نیز شناخته میشود.
تفاوت بین اعتیاد و عادت:
همه انسان‌‌ها به انجام فعالیت یا مصرف ماده‌ای خاص عادت میکنند، ولی از این طریق صدمه‌ای به خود شخص یا دیگران وارد نمی‌کنند، زیرا هر زمانی که شخص اراده کند میتواند مصرف ماده یا انجام فعالیت را کنار بگذارد. تفاوت اصلی میان عادت و اعتیاد این است که در اعتیاد مصرف ماده یا انجام رفتار خاص با وجود زیان و پی آمد منفی کمکان ادامه پیدا میکند.
اعتیاد:
با مسائل روانی و جسمی همراه است. فرد به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، اراده خود را از دست داده و علیرغم آگاهی از پی آمد های زیان بار مصرف مواد مخدر همچنان به مصرف آن ادامه می دهد.
عادت:
با آگاهی و انتخاب همراه است و شخصی که عادت به مصرف ماده یا رفتاری خاص دارد هر زمان که اراده کند میتواند دست از عادت خود بردارد.
انواع اعتیاد:
اعتیاد به دو دسته کلی تقسیم میشود، اعتیاد به مواد اعتیادر آور و اعتیاد رفتاری
اعتیاد به مواد مخدر:
اعتیاد به تریاک، اعتیاد به شیشه، اعتیاد به هروئین، اعتیاد به ماری جوانا، اعتیاد به مواد استنشاقی و سایر مواد اعتیاد آور
در اعتیاد به مواد مخدر وقتی مصرف مواد مخدر به یکباره و ناگهانی قطع شود نشانه خماری ایجاد میشود. اعتیاد به مواد اعتیاد آور با تولرانس یا همان سازگار شدن بدن با مواد اعتیاد مخدر همراه است و مصرف کننده برای رسیدن به نشئگی مرتب میزان مصرف مواد را افزایش می دهد. اسهال، لرزش، تهوع یا دل پيچه و لرزش دست از اعلائم رایج خماری در اعتیاد به مواد مخدر هستند.
اعتیاد های رفتاری:
اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار، اعتیاد به غذا، اعتیاد به اینترنت و سایر اعتیاد های رفتاری
اعتیاد رفتاری ، الگوهای رفتاری هستند که چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد مخدر دارند، اول اینکه شخص (معتاد رفتاری) از انجام یک رفتار احساس لذت میکند و از آن رفتار به عنوان روشی برای بهبود تجارب زندگی ، تحمل استرس و اضطراب استفاده میکند. در اعتیاد رفتاری مانند اعتیاد به مواد مخدر شخص معتاد روابط خود را قربانی اعتیادش میکند. شواهد نشان میدهد که اعتیاد رفتاری مانند اعتیاد به مخدرها در فعالیت عادی مغز اختلال ایجاد میکند.
عوامل اعتیاد
عوامل فردی
اعتیاد چیست: ژنتیک: به تازگی در بعضی پژوهش ها ثابت شده است این عامل فردی میتواند در گرایش فرد به اعتیاد نقش داشته باشد. شخصیت فردی: دو گروه از افراد با دو زمینه ی شخصیتی کاملا متفاوت امکان ابتلا به اعتیاد را دارند. برخی افراد درون گرا، گوشه گیر، بی اعتماد به نفس و در نقطه مقابل آنها برخی افراد برونگرا با روحیه های ساختار شکن، ماجراجو هر دو به دلیل رفتارهای شخصیتی افراطی و تفریطی ممکن است به اعتیاد دچار شوند.
عوامل خانوادگی
والدین معتاد، ناسازگاری و اختلافات ادامه دار خانواده، عدم رابطه دوستانه در خانواده و در نتیجه بی توجهی به تربیت فرزندان که منجر به خلا شخصیتی فرد میشود.
عوامل اجتماعی
برخی عوامل اجتماعی که مانند فقر اقتصادی و فرهنگی، شرایط محیط زندگی، دردسترس بودن مواد مخدر، دوستی با افراد معتاد و … عواملی هستند که میتواند زمینه ساز گرایش به اعتیاد باشند.
اعتیاد چطور عمل میکند؟
همانگونه که خواندیم وابستگی به مواد اعتیاد آور نوعی اختلال در سیستم عصبی انسان با ریشه‌های اجتماعی، خانوادگی، روانی است.
سلول عصبی که در بدن انسان وظیفه انتقال پیام و احساسات را دارد نورون نامیده میشود، به عنوان مثال نورون دست انسان وظیفه انتقال پیام گرما، سرما، زبری و دیگر احساسات به مغز دارد. هر نورون وظیفه دریافت و انتقال پیام مخصوص به خود را دارد، نورون موجود در مرکز بینایی و شبکیه چشم، وظیفه دریافت و انتقال و مخابره محرک نوری را دارد، و مغز با جمع آوری و تحلیل پیغامی که از نورون‌های مرکز بینایی در یافت کرده تصاویری که میبینم را میسازد.
نورون های سیستم عصبی، پیام های مربوط به احساس انسان را تولید میکنند و انتقال میدهند، احساساتی مانند: شادی، سعادت و موفقیت یا غم، افسردگی و شکست. همانطور که نورون مرکز بینایی با نوری که از بیرون دریافت میکند تحریک میشود، نورونی که وظیفه انتقال احساسات را دارد با مواد شیمایی مانند آدرنالین، دوپامین، سروتونین و اندورفین که احساس هرکدام متفاوت است تحریک می شوند.
با رسیدن به هر موفقیت یا پرداختن به اموری که احساس لذت و خوشحالی را در انسان ایجاد کند، مواد شیمیایی خاص آن احساس در بدن تشرح میشود که مقدار آن بستگی به درک شخص از انداره لذت یا احساس دارد، بخش های مختلفی در مغز و سیستم عصبی مسئول ترشح این مواد هستند.
مغز انسان با استفاده از این ساز و کار سیستم عصبی و شیمیایی، قدرت خاصی در کنترل شرایط روزمره زندگی دارد، در شرایطی که انسان از نظر روانی یا جسمی زیر فشار و استرس باشد، مغز با ترشح مواد شیمایی شرایط را کنترل می کند.
اعتیاد چیست: مغز انسان با استفاده از ساز و کار سیستم عصبی و شیمیایی، قدرت خاصی در کنترل شرایط روزمره زندگی دارد، در شرایطی که انسان از نظر روانی یا جسمانی در فشار و استرس باشد، مغز با ترشح مواد شیمایی شرایط را کنترل می کند. به عنوان مثال در صورتی که تصادفی اتفاق بیافتد و بدن دچار شکستگی‌های متعدد شود و مغز پیغام‌های درد شدید را از اندام‌های متفاوت بدن دریافت کند که درک شدت درد خارج تحمل انسان باشد، در این شرایط مغز با ترشح این مواد در خون، سیستم عصبی انتقال درد را از کار می‌اندازد و شخص به اصطلاح به شوک می‌رود تا هیچ دردی را احساس نکند.
استفاده از هر نوع مخدر، میزان زیادی از موادی مانند آدرنالین، دوپامین، سروتونین و اندورفین که مسئولیت انتقال احساساتی مانند درد، شادی یا رضایت دارند را وارد بدن انسان میکند که به سرعت احساس سرخوشی زیادی به مصرف کننده دست میدهد یا درد و رنج مصرف کننده را تسکین میدهد.
با ورود این مواد به بدن مصرف کننده، تولید کننده‌های اصلی این مواد که بخش های مختلف مغز هستند با میزان زیادی از موادی مانند سروتونین در خون مواجه می شوند که آنها تولید نکرده اند و فرد با مصرف مواد اعتیاد آور آنها را وارد خون کرده است. در این حالت فعالیت این بخش‌ها کاملا متوقف میشود.
با پایین آمدن میزان سروتنین فرد مصرف کننده دچار احساسات شدید منفی مانند افسردگی، شکست و درد میشود و برای رهایی از این احساسات، مجدد به مصرف مواد مخدر روی می‌آورد. این روند بسته به نوع مخدر که شخص مصرف میکند بین ۸ تا ۱۲ ساعت متغیر است.
با تکرار این روند و بالا رفتن میزان مصرف، تولیدگنندگان اصلی موادی مانند سروتونین در بدن انسان هر بار ضعیف‌تر می‌شوند و دست از فعالیت برمی‌دارند، و به همین دلیل شخص مصرف کننده به مرور وابسته به مواد مخدر شده و دچار سوء مصرف مواد و در نهایت اعتیاد مزمن میشود.
مراحل اعتیاد چیست؟
۱-شناخت و آشنایی:
در این مرحله شخص از راه‌های مختلف مثل گروه دوستی، خانواده و … با مواد اعتیاد آور آشنا میشود و به دلایل متفاوتی مانند انجام کار مفرحانه، کسب لذت، کنجکاوی با نوع مصرف آن آشنا می شود.
۲-شک و دودلی:
در این مرحله بدن مصرف کننده به بعد از مدتها استفاده نامنظم به مواد بیشتری نیاز پیدا میکند، مصرف کننده دچار شک و دودلی میشود و برای رهایی با میل روز افزون خود مبارزه میکند.
۳-اعتیاد یا وابستگی کامل:
بعد از شک و تردید و حتی مدتی ترک اعتیاد، نهایتا مصرف کننده به مرحله وابستگی و اعتیاد واقعی می‌رسد، و برای رسیدن به حالت نشئگی هر بار مقدار مصرف خود را افزایش میدهد.
سخن پایانی:
اعتیاد نوعی اختلال در سیستم عصبی انسان است که عوامل زیادی از فیزیولوژیک تا مسائل اجتماعی در آن دخیل هستند. همچنین خواندیم که مخدرها آن قسمت از مغز که مسئول ترشح مواد طبعی مسئول احساسات است را به مرور از کار می اندازند بنابراین شخص برای تسکین یا دست یافتن به شادی و لذت مجبور به مصرف دوباره مواد خواهد شد و به مرور به این مواد اعتیاد پیدا میکند.
